Zonnepanelen op een (Rijks)monument

In principe mogen op een monument geen zonnepanelen worden geplaatst, maar gelukkig is er sprake van een versoepeling! De Rijksdienst van Cultureel Erfgoed (RCE) heeft zijn adviesbeleid aangepast voor zonnepanelen op monumenten. Gemeente Weststellingwerf volgt dit beleid. RCE en de gemeente willen monumenteigenaren hiermee meer mogelijkheden geven om gebruik te maken voor zonnepanelen bij het verduurzamen van hun monument.

Bij de ingrepen die nodig zijn voor verduurzaming, is het altijd zoeken naar de balans. Wat is er mogelijk zonder de monumentale waarden (het aanzicht en het historische materiaal) te veel aan te tasten?

Om die afweging goed te kunnen maken is het belangrijk om naar de totale situatie van het gebouw te kijken.

Wat is de huidige situatie?
Wat is er mogelijk om het energieverbruik omlaag te brengen?
Welke mogelijkheden zijn er voor energieopwekking op en bij het gebouw?
Zijn er mogelijkheden op de gebouwen in de omgeving?

Met het antwoord op deze vragen kan een afweging gemaakt worden welke maatregelen passend zijn. Het plaatsen van zonnepanelen op een monumenten kan daarom niet vergunningsvrij. Je moet daarom voor het aanbrengen van zonnepanelen een vergunning aanvragen. De hierboven genoemde afwegingen moeten in de vergunningsaanvraag worden gemotiveerd. Deze worden vervolgens door de monumentencommissie beoordeeld.

Zonnepanelen op (rijks)monumenten moeten:

uit het zicht liggen
geen aantasting vormen van waardevolle onderdelen
zorgvuldig op het dak worden aangebracht

Er wordt vooral gekeken in hoeverre het beeld van het monument en zijn omgeving wordt verstoord. Hierdoor kan vaker positief worden geadviseerd over zonnepanelen die zichtbaar zijn vanaf publiek toegankelijk gebied, als er op of bij het monument géén andere mogelijkheden zijn. Voor een positief advies voor zonnepanelen in het zicht moet een ontwerp zorgvuldig worden afgewogen.

Voorwaarden:

Alternatieven elders op het perceel of uit het zicht zijn afgewogen en leveren geen rendabele installatie op;
De energieopwekking is voor het eigen (monumentale) pand en er wordt geen cultuurhistorische waardevol groen gekapt om de bezonning te optimaliseren;
Er is een zorgvuldig ontworpen plan voor het aanbrengen van zonnepanelen, zodat er geen sprake is van een onevenredige visuele verstoring van het monument of zijn omgeving. Dit blijkt onder meer uit:

- Historische dak-elementen of opbouwen (schoorstenen, dakkapellen, decoraties etc.) worden behouden

- De panelen worden in rechthoekig en regelmatig geordend plan gelegd (leg-plan) dat onderschikt blijft aan de hoofdvorm van het dak en de daarop aanwezige elementen

- De panelen hebben een zoveel mogelijk op de aard en kleur van het dak afgestemde kleur, zonder hinderlijke patronen of opvallende randen

- Op bijzondere daken, binnen beschermde stads- en dorpsgezichten, bij gebouwen van een als complex aangewezen monumenten en historische buitenplaatsen gelden aparte uitgangspunten.

Er mag géén sprake zijn van een ernstige visuele verstoring. Voor bijzondere daken van monumenten in beschermde stads- en dorpsgezichten, historische buitenplaatsen en complexen gelden specifieke uitgangspunten. De mogelijkheden voor zonnepanelen zijn daar beperkter.

Brandveiligheid

Het is belangrijk dat bij het plaatsen van zonnepanelen op een monument extra aandacht wordt besteed aan brandveiligheid. Het plaatsen van een installatie moet door een vakspecialist worden gedaan om een verhoogd brandrisico te voorkomen.